GDP là một chỉ số kinh tế quan trọng được sử dụng rộng rãi để đo lường sức khỏe của nền kinh tế, xác định thu nhập và mức sống của người dân trong quốc gia.
Hãy cùng tìm hiểu thêm thông tin về GDP qua bài viết sau đây, bao gồm cách tính GDP và những yếu tố có ảnh hưởng đến nó thông qua bài viết của Góc Quản Trị nhé!
Mục lục
1. GDP là gì?
GDP (Gross Domestic Product) là một chỉ số kinh tế đo lường tổng giá trị hàng hóa và dịch vụ được sản xuất trong một quốc gia trong một khoảng thời gian nhất định.
GDP thường được sử dụng như một chỉ số đo lường sức khỏe của nền kinh tế của một quốc gia và để so sánh mức sống của người dân trong các quốc gia khác.
GDP cũng có thể được sử dụng để đo lường tốc độ tăng trưởng của nền kinh tế của một quốc gia và để đánh giá những sự thay đổi trong nền kinh tế của một quốc gia theo thời gian. Thông thường, GDP đo lường giá trị sản xuất trong một năm hoặc một quý.
Khi xem xét chỉ tiêu GDP, cần lưu ý những vấn đề sau:
- GDP biểu thị tổng giá trị các hàng hóa và dịch vụ được sản xuất trong nền kinh tế và bán hợp pháp trên thị trường, trừ các sản phẩm được sản xuất và bán ngầm hoặc các loại hàng hóa bị cấm như dược phẩm bất hợp pháp.
- Các hàng hóa và dịch vụ được tính vào GDP bao gồm cả các hàng hóa hữu hình như xe cộ, quần áo, thực phẩm và các dịch vụ vô hình như khám bệnh, cắt tóc, xông hơi.
- Tuy nhiên, giá trị các hàng hóa trung gian và các sản phẩm được sản xuất trong quá khứ phải được loại trừ khỏi GDP.
- GDP được tính cho các đơn vị hoạt động sản xuất trong lãnh thổ kinh tế, bao gồm các cá nhân, hộ gia đình thường trú, và các tổ chức.
2. Những loại GDP hiện có
Hiện nay có 4 loại GDP phổ biến trên thị trường, đó là: GDP thực tế, GDP danh nghĩa, GDP xanh và GDP bình quân đầu người.
2.1. GDP thực tế
GDP Thực (Real Gross Domestic Product/Real GDP) là một chỉ số kinh tế tổng hợp, được dùng để đo lường tổng giá trị các hàng hóa và dịch vụ được sản xuất trong một quốc gia trong một khoảng thời gian nhất định, đã được điều chỉnh cho tác động của lạm phát.
GDP Thực thường được sử dụng để đo lường sức khỏe của nền kinh tế của một quốc gia và làm cơ sở cho các kế hoạch kinh tế của ngân hàng trung ương.
Tại Việt Nam, GDP Thực được Tổng cục Thống kê Việt Nam cung cấp và được tính theo công thức sau:
GDP Thực = GDP Tổng hợp x (1 + Tỷ lệ lạm phát)
Ví dụ: Trường hợp giá của một nền kinh tế đã tăng 2% kể từ năm cơ sở ⇒ hệ số giảm phát là: 1 + 2%= 1,02
Nếu GDP danh nghĩa là $1.000.000, thì GDP thực tế sẽ được tính như sau:
GDP thực = $1.000.000/1,02 = $980.392
2.2. GDP danh nghĩa
GDP (Gross Domestic Product) là tổng giá trị hàng hóa và dịch vụ được sản xuất trong một quốc gia trong một khoảng thời gian nhất định, thường là 1 năm.
GDP là một chỉ số kinh tế tổng hợp, được sử dụng để đo lường sức khỏe của nền kinh tế của một quốc gia.
GDP thường được tính theo giá thị trường, tức là mức giá mà người tiêu dùng sẵn sàng chi trả cho các hàng hóa và dịch vụ đó.
- Chỉ số GDP danh nghĩa sẽ định giá các hàng hóa, dịch vụ theo mức giá thị trường được bán và tính toán vào năm đó. Chính vì vậy, GDP danh nghĩa tăng trưởng từ năm này sang năm khác, đồng thời phản ánh sự tăng lên trong mức giá, nhưng nó trái ngược với sự tăng trưởng về lượng hàng hóa, dịch vụ được sản xuất.
- Trường hợp giá thị trường của hàng hóa/dịch vụ cùng tăng (lạm phát) hoặc cùng giảm (giảm phát) sẽ làm cho GDP danh nghĩa trở nên lớn hơn.
- Mức chênh lệch giá từ năm cơ sở đến năm hiện tại được gọi là chỉ số giảm phát GDP.
2.3. GDP xanh (Green GDP)
GDP xanh là chỉ số biểu thị giá trị các hàng hóa và dịch vụ được sản xuất trong một quốc gia nhưng được điều chỉnh để bao gồm các chi phí về môi trường và tài nguyên, bao gồm cả những hạn hán về môi trường do sản xuất các hàng hóa và dịch vụ đó gây ra.
GDP xanh được sử dụng để đo lường tổng giá trị kinh tế của một quốc gia theo cách xem xét tác động của nó đối với môi trường và tài nguyên.
Công thức tính GDP xanh như sau:
GDP xanh = GDP – Chi phí để phục hồi, tái tạo lại môi trường (mọi khoản chi phí nhằm mục đích tái tạo môi trường khi bước vào chu kỳ sản xuất)
2.4. GDP bình quân đầu người
GDP bình quân đầu người (Per Capita Gross Domestic Product – PPC) là một chỉ số kinh tế tổng hợp, được dùng để đo lường sự khác biệt trong mức độ phát triển kinh tế của các quốc gia.
PPC được tính bằng cách chia GDP của một quốc gia cho tổng số dân số của nó. Kết quả được tính theo giá trị tiền tệ của mỗi quốc gia.
PPC có thể được dùng để đo lường sự khác biệt trong mức độ phát triển của các quốc gia, nhưng nó không thể phản ánh đầy đủ tình hình kinh tế của một quốc gia, vì nó không xem xét các yếu tố khác như mức độ chia sẻ lương, tình trạng sức khỏe cộng đồng, và các yếu tố khác liên quan đến chất lượng cuộc sống của người dân.
Công thức tính GDP đầu người:
GDP bình quân đầu người = GDP/Tổng số dân của quốc gia
3. Các yếu tố ảnh hưởng tới GDP
Có nhiều yếu tố có thể ảnh hưởng đến chỉ số GDP của một quốc gia, bao gồm:
- Số lượng lao động: Nếu có nhiều người làm việc, có thể sẽ có nhiều hàng hóa và dịch vụ được sản xuất, tăng GDP.
- Mức độ công nghiệp hóa: Nếu một quốc gia có nhiều công nghệ cao và cơ sở sản xuất hiện đại, sẽ dễ dàng sản xuất nhiều hàng hóa và dịch vụ, tăng GDP.
- Mức độ xuất khẩu: Nếu một quốc gia có nhiều hàng hóa được xuất khẩu, sẽ tăng thu nhập và tăng GDP.
- Mức độ nội thu: Nếu một quốc gia có nhiều người mua hàng hóa và dịch vụ trong nước, sẽ tăng thu nhập và tăng GDP.
- Mức độ đầu tư: Nếu có nhiều tiền được đầu tư vào các dự án kinh tế, sẽ có nhiều công việc và hàng hóa được sản xuất, tăng GDP.
- Mức độ tăng trưởng của số lượng tiền trong ngân hàng: Nếu có nhiều tiền trong ngân hàng, điều nay chứng tỏ người dân sẽ thay đổi hành vi sử dụng (gửi nhiều, tiêu ít) và ảnh hưởng tới GDP.
- Mức độ thuế: Mức thuế cao có thể giảm thu nhập của doanh nghiệp và người dân, giảm sự mua sắm và giảm số lượng hàng hóa và dịch vụ được sản xuất, giảm GDP.
- Mức độ tăng trưởng của giá cả: Nếu giá cả tăng quá nhanh, có thể sẽ giảm sự mua sắm và giảm số lượng hàng hóa và dịch vụ được sản xuất, giảm GDP.
- Mức độ tăng trưởng của tiền lương: Nếu tiền lương tăng, có thể sẽ tăng sự mua sắm và tăng số lượng hàng hóa và dịch vụ được sản xuất, tăng GDP.
- Mức độ tối ưu hóa các quy trình sản xuất: Nếu các quy trình sản xuất được tối ưu hóa, có thể sẽ giảm chi phí và tăng số lượng hàng hóa và dịch vụ được sản xuất, tăng GDP.
4. Ưu và nhược điểm của chỉ số GDP
Chỉ số GDP là một trong những chỉ số quan trọng nhất được sử dụng để đo lường sự phát triển kinh tế của một quốc gia. Nó đo lường tổng giá trị hàng hóa và dịch vụ được sản xuất trong một năm tính từ các doanh nghiệp, cá nhân và tổ chức trong quốc gia đó.
GDP có một số ưu điểm làm cho nó trở thành một công cụ đo lường sự phát triển kinh tế rất hữu ích:
- GDP là một số liệu dễ đo lường và dễ so sánh với các quốc gia khác.
- GDP cho phép so sánh tình hình kinh tế của một quốc gia trong một khoảng thời gian dài.
- GDP có thể được sử dụng để đo lường sự phát triển kinh tế của một quốc gia so với các quốc gia khác.
Tuy nhiên, GDP cũng có một số hạn chế khiến nó không thể đo lường tất cả các yếu tố liên quan đến sự phát triển kinh tế của một quốc gia. Dưới đây là một số nhược điểm của GDP:
- GDP không thể đo lường sự khác biệt giá trị của các hàng hóa và dịch vụ. Ví dụ, một quốc gia có thể có một GDP cao nhưng lại có một tỷ lệ người dân không đủ điều kiện sống tốt rất cao.
- GDP không thể đo lường sự khác biệt giá trị của các dịch vụ miễn phí hoặc dịch vụ công cộng. Ví dụ, một quốc gia có thể có một GDP cao nhưng có một hệ thống y tế không tốt.
- GDP không thể đo lường sự khác biệt giá trị của các hoạt động không được tính trong số hàng hóa và dịch vụ được sản xuất. Ví dụ, các hoạt động tình nguyện hoặc chăm sóc gia đình không được tính trong GDP.
Do các hạn chế trên, GDP không phải là một chỉ số hoàn hảo để đo lường sự phát triển kinh tế của một quốc gia. Tuy nhiên, nó vẫn là một công cụ rất hữu ích giúp quản lý, đánh giá và so sánh sự phát triển của các quốc gia khác nhau.
5. Sự khác nhau giữa GDP và GNP
GDP (Gross Domestic Product) là tổng sản phẩm quốc nội, đo lường tổng giá trị hàng hóa và dịch vụ được sản xuất trong một năm tính từ các doanh nghiệp, cá nhân và tổ chức trong một quốc gia.
GNP (Gross National Product) là tổng sản phẩm quốc dân, đo lường tổng giá trị hàng hóa và dịch vụ được sản xuất trong một năm bởi các công dân của một quốc gia, bất kể họ đang sinh sống trong nước đó hay không.
Vì vậy, sự khác biệt giữa GDP và GNP là: GDP đo lường sản phẩm được sản xuất trong một quốc gia, không tính các sản phẩm được sản xuất bởi công dân của quốc gia đó nhưng sinh sống và làm việc tại nước ngoài, trong khi GNP đo lường tất cả các sản phẩm được sản xuất bởi công dân của một quốc gia, bất kể họ đang sinh sống ở đâu.
Sự khác biệt giữa GDP và GNP có thể được minh họa bằng cách sử dụng các ví dụ sau:
Ví dụ 1:
Quốc gia A có một GDP là 100 tỷ đô la và có nhiều công dân đang sinh sống và làm việc tại nước ngoài. Trong khi đó, GNP của Quốc gia A là 120 tỷ đô la, bao gồm cả sản phẩm được sản xuất bởi công dân của quốc gia A tại nước ngoài.
Ví dụ 2:
Quốc gia B có một GDP là 50 tỷ đô la và không có công dân sinh sống và làm việc tại nước ngoài. Trong khi đó, GNP của Quốc gia B cũng là 50 tỷ đô la, bằng với GDP của quốc gia B.
Từ các ví dụ trên, chúng ta có thể thấy rằng sự khác biệt giữa GDP và GNP chính là việc tính hoặc không tính các sản phẩm được sản xuất bởi công dân của một quốc gia nhưng sinh sống và làm việc tại nước ngoài.
GDP chỉ đo lường sản phẩm được sản xuất trong quốc gia, trong khi GNP đo lường tất cả sản phẩm được sản xuất bởi công dân của quốc gia, không phân biệt xem họ đang sinh sống và làm việc tại nước nào.
Tuy nhiên, cả GDP và GNP đều là các chỉ số quan trọng được sử dụng để đo lường sự phát triển kinh tế của một quốc gia. Chúng có thể được sử dụng cùng nhau để có được một cái nhìn tổng quát hơn về tình hình kinh tế của một quốc gia.
6. Công thức tính GDP và thu nhập bình quân đầu người
Hiện nay, có 3 công thức khác nhau để tính GDP dựa trên các yếu tố khác nhau nhưng cho ra kết quả tương đương nhau. Cụ thể, các công thức tính tổng sản phẩm quốc nội và thu nhập bình quân đầu người như sau:
6.1. Theo phương pháp sản xuất
Công thức tính GDP theo phương pháp sản xuất sẽ đưa ra kết quả bằng tổng giá trị tăng thêm của nền kinh tế trong khoảng thời gian nhất định.
Công thức tính GDP theo phương pháp này như sau:
GDP = Giá trị tăng thêm + Thuế nhập khẩu
Trong đó giá trị tăng thêm bao gồm tổng giá trị tăng thêm của từng ngành kinh tế, gồm nhiều yếu tố như thu nhập, tiền công, bảo hiểm, giá trị thặng dư và thuế suất.
6.2. Theo phương pháp sử dụng cuối cùng
GDP có thể được tính bằng cách xét về góc độ tiêu dùng, tức là bằng tổng chi tiêu cuối cùng của các hộ gia đình, chính phủ và tích lũy tài sản chênh lệch với xuất khẩu của một quốc gia.
Công thức tính GDP theo phương pháp tiêu dùng như sau:
GDP = C + I + G + NX
Trong đó:
- C là tổng giá trị tiêu dùng sản phẩm, dịch vụ của các hộ gia đình của quốc gia đó.
- I là tổng tiêu dùng của các nhà đầu tư vào quốc gia đó.
- G là tổng các khoản chi tiêu của chính phủ.
- NX là giá trị xuất khẩu ròng của quốc gia.
6.3. Tính GDP dựa trên thu nhập
GDP có thể được tính bằng cách xét về góc độ thu nhập, tức là bao gồm thu nhập của người lao động, thuế xuất, giá trị thặng dư sản xuất và khấu hao tài sản.
Công thức tính GDP theo phương pháp thu nhập như sau:
GDP = W + R + I + Pr + Ti + De
Trong đó:
- W là tiền lương.
- R là tiền thuê.
- I là tiền lãi.
- Pr là lợi nhuận.
- Ti là khoản thuế dịch vụ và trợ cấp của chính phủ cho hàng hóa.
- De là khấu hao tài sản cố định (dùng trong sản xuất).
7. Top 10 quốc gia có GDP lớn nhất trên Thế giới
Dựa trên chỉ số GDP, các tổ chức tài chính thường xếp hạng nền kinh tế trên thế giới. Dưới đây là danh sách top 10 nền kinh tế có GDP cao nhất theo thống kê của IMF (Quỹ tiền tệ Thế giới) năm 2022:
| Quốc gia | GDP (tỷ USD) |
| Mỹ | 22.996 |
| Trung Quốc | 17.458 |
| Nhật Bản | 4.937 |
| Đức | 4.226 |
| Anh | 3.187 |
| Ấn Độ | 3.024 |
| Pháp | 2.935 |
| Italy | 2.100 |
| Canada | 1.990 |
| Brasil | 1.609 |
8. GDP Việt Nam hiện nay là bao nhiêu?
Việt Nam đã trở thành một trong những quốc gia có tốc độ tăng trưởng kinh tế nhanh nhất trong những năm gần đây. Dẫu có sự tác động của đại dịch, GDP của Việt Nam vẫn tăng mạnh trong năm.
GDP quý 3 tăng 13,6% so với cùng kỳ năm 2021, và tăng 8,8% trong 9 tháng đầu năm, là mức tăng cao nhất kể từ năm 2011.
Dân số Việt Nam đến tháng 10/2022 là hơn 99 triệu người và GDP bình quân đầu người năm 2021 là 3743 USD, khiến Việt Nam xếp thứ 6 trong khu vực và thứ 124 trên toàn thế giới.
Tuy nhiên, thu nhập bình quân đầu người có sự chênh lệch giữa các ngành và vùng miền.
Việt Nam hiện có tốc độ tăng trưởng GDP mạnh mẽ sau khi chịu tác động của đại dịch và đạt số cao hơn nhiều quốc gia lớn khác.
Chính phủ đang đặt ra mục tiêu thu nhập bình quân đầu người đạt 3.900 USD/năm và 4.700 – 5.000 USD trong tương lai.
GDP là chỉ số quan trọng dùng để đánh giá khả năng phát triển của một quốc gia và hiểu rõ tình hình kinh tế nước ta.
Hi vọng thông qua bài viết trên, độc giả đã phần nào hiểu được GDP là gì và những thông tin quan trọng xoay quanh GDP.
Độc giả có thể bình luận xuống dưới bài viết hoặc nhắn tin với tác giả để cùng trao đổi thêm các thông tin cần biết về GDP nhé.
Đừng quên theo dõi Website của Góc Quản Trị để nhận được thông tin hữu ích bên lề khác! Xin cám ơn bạn đã theo dõi!
