Phương pháp OODA là một cách tiếp cận bốn bước để ra quyết định, tập trung vào việc sàng lọc thông tin có sẵn, đưa nó vào bối cảnh doanh nghiệp và nhanh chóng đưa ra quyết định phù hợp nhất tại thời điểm dữ liệu của doanh nghiệp.
Chiến lược này có thể áp dụng ở cả mức độ cá nhân và tổ chức. Nó đặc biệt hữu ích trong các tình huống liên quan đến cạnh tranh và nơi khả năng phản ứng nhanh hơn đối thủ dẫn đến lợi thế.
Hãy cùng Góc Quản Trị tìm hiểu xem OODA là gì và vì sao OODA trở nên thịnh hành trong những năm gần đây nhé!
Mục lục
1. OODA là gì
OODA là viết tắt của Observation-Orientation-Decision-Action, một mô hình quan trọng trong lĩnh vực chiến lược, quản lý rủi ro, kinh doanh và nhiều lĩnh vực khác. Phương pháp OODA được đưa ra bởi John Boyd, một phi công và là chiến lược gia quân sự người Mỹ. Theo phương pháp OODA, quá trình đưa ra quyết định và hành động được chia thành bốn giai đoạn chính: quan sát (Observation), định hướng (Orientation), quyết định (Decision) và hành động (Action).
Trước khi đưa ra quyết định và hành động, người sử dụng phương pháp OODA cần tiến hành quan sát và đánh giá các thông tin liên quan để định hướng quyết định và hành động phù hợp. Điều này giúp giảm thiểu rủi ro và tăng tính hiệu quả của quyết định. Phương pháp OODA được sử dụng rộng rãi trong các lĩnh vực như quân sự, kinh doanh, quản lý rủi ro và nhiều lĩnh vực khác.
2. 04 bước trong vòng lặp OODA có ý nghĩa gì?
Tương tự như các phương pháp giải quyết vấn đề khác, vòng lặp OODA là một quá trình tương tác, lặp đi lặp lại, bao gồm lặp lại chu kỳ, quan sát và đo lường kết quả, xem xét và sửa đổi quyết định ban đầu và tiến đến bước tiếp theo. Mặc dù cụ thể trong quá trình không luôn luôn đơn giản, nhưng nó luôn có bốn bước riêng biệt bao gồm:
- Quan sát (Observe): Xác định vấn đề, mối đe dọa và có được hiểu biết tổng thể về môi trường nội bộ và bên ngoài. Trong doanh nghiệp, điều này yêu cầu việc thường xuyên thu thập dữ liệu, nơi tất cả thông tin liên quan đến tình trạng tổ chức hiện tại, bất kỳ đối thủ cạnh tranh và thị trường nào cũng cần phải cập nhật mới nhất. Điểm quan trọng về bước quan sát là nhận ra rằng thế giới luôn phức tạp và nhiều biến động. Tất cả dữ liệu chỉ đúng tại một khoảng thời gian nhất định, vì vậy dữ liệu cần phải xử lý nhanh chóng. Việc dữ liệu thu thập có sẵn càng nhanh càng tốt sẽ hỗ trợ ra quyết định một cách kịp thời và chính xác nhất.
- Định hướng (Orient): Bước 02 – định hướng bao gồm việc suy nghĩ về những gì đã được quan sát, thu thập được và xem xét điều gì nên được triển khai tiếp theo. Điều này đòi hỏi một mức độ nhận thức về tình huống và hiểu biết đầy đủ để đưa ra quyết định tỉnh táo. Do một số quyết định được đưa ra dựa trên bản năng hoặc vô thức, bước này đòi hỏi phải xem xét những gì và tại sao quyết định được đưa ra trước khi chọn hướng đi tiếp theo.
- Ra quyết định (Decide): Giai đoạn ra quyết định cần đưa ra các đề xuất cho kế hoạch hành động hoặc phản hồi, xem xét tất cả các mối nguy hại và các tiềm năng có thể khai thác. Điều này có thể được thực hiện thông qua các cuộc họp hoặc thảo luận tập trung vào việc tạo ra một lộ trình cho toàn bộ tổ chức.
Hành động, thực thi (Act): Hành động liên quan đến thực hiện quyết định và các thay đổi liên quan cần được thực hiện để đáp ứng quyết định. Bước này cũng có thể bao gồm bất kỳ kiểm tra nào cần thiết trước khi chính thức thực hiện một hành động, chẳng hạn như kiểm tra tính tương thích hoặc kiểm tra A/B (A/B test).
3. Lưu ý để triển khai OODA thành công
Để thành công khi triển khai OODA, nhà quản trị cần lưu ý một số điểm sau đây:
- Quan sát kỹ lưỡng: Nắm bắt thông tin càng nhanh càng tốt và phải có sự đánh giá và phân tích đúng đắn trước khi đưa ra quyết định.
- Phân tích chiến lược: Phải có khả năng đánh giá tình hình, dự đoán tương lai và xác định các mối quan hệ giữa các yếu tố để đưa ra các quyết định chiến lược đúng đắn.
- Chọn lựa phương án: Phải đưa ra quyết định nhanh chóng và có khả năng thích nghi với tình huống, tìm ra phương án tối ưu nhất để đạt được mục tiêu.
- Thực hiện hành động: Phải có khả năng thực hiện các hành động đúng đắn và nhanh chóng để thích nghi với môi trường và đạt được mục tiêu.
- Lặp lại quy trình: Luôn lặp lại quá trình OODA để cải thiện hiệu quả và tăng khả năng thích nghi với môi trường.
Ví dụ cụ thể về triển khai OODA có thể là quy trình quản lý rủi ro trong môi trường kinh doanh. Để triển khai OODA trong quản lý rủi ro, cần phải:
- Quan sát kỹ lưỡng các yếu tố có thể gây ra rủi ro cho doanh nghiệp, đồng thời đánh giá độ ảnh hưởng và xác định mức độ nguy hiểm.
- Phân tích chiến lược bằng cách đưa ra các phương án giảm thiểu rủi ro và ứng phó với tình huống nếu rủi ro xảy ra.
- Chọn lựa phương án tối ưu nhất dựa trên các yếu tố như mức độ nguy hiểm, chi phí và thời gian để triển khai.
- Thực hiện hành động để giảm thiểu rủi ro và ứng phó với tình huống nếu rủi ro xảy ra.
- Lặp lại quá trình để đánh giá hiệu quả của quy trình quản lý rủi ro và cải thiện nó theo thời gian.
4. Ưu, nhược điểm của vòng lặp OODA
Ưu điểm và nhược điểm của vòng lặp OODA như sau:
Ưu điểm:
- Giúp cho lãnh đạo có thể đưa ra quyết định và hành động nhanh chóng trong tình huống khó dự đoán.
- Tạo ra lợi thế so với các đối thủ bằng cách cải thiện tốc độ và chất lượng ra quyết định cho công ty.
- Áp dụng được cho bất kỳ ai, bất kỳ vấn đề gì.
Nhược điểm:
- Tập trung quá nhiều vào việc thu thập thông tin và phân tích, gây mất thời gian và dễ bị lỗi thời.
- Không phù hợp trong các tình huống đòi hỏi quyết định nhanh.
- Không phải lúc nào cũng tối ưu cho mọi trường hợp, ví dụ như trong các tình huống mà thông tin không đầy đủ hoặc tình huống có quá nhiều biến động.
Ví dụ về áp dụng vòng lặp OODA trong kinh doanh có thể là trong quá trình phân tích và giải quyết vấn đề. Trong giai đoạn “O” (quan sát), người quản lý sẽ thu thập thông tin về tình trạng hiện tại của vấn đề. Sau đó, trong giai đoạn “O” (đánh giá), người quản lý sẽ phân tích thông tin để đưa ra quyết định. Trong giai đoạn “D” (hành động), người quản lý sẽ đưa ra hành động để giải quyết vấn đề và trong giai đoạn “A” (đánh giá), người quản lý sẽ đánh giá kết quả để đưa ra phương pháp cải tiến hoặc thay đổi nếu cần thiết.
Tuy nhiên, việc áp dụng vòng lặp OODA cần phải cân nhắc kỹ lưỡng để tận dụng được những ưu điểm và tránh được những nhược điểm của nó.
5. Ma trận tương tác của mô hình OODA
Thay vì yêu cầu tất cả cá nhân và tổ chức phải tuân thủ các bước của sơ đồ trên, mô hình vòng lặp OODA có thể được hiểu như một ma trận tương tác với yếu tố “định hướng” ở vị trí trung tâm. Định hướng là cách chúng ta hiểu một tình huống bằng cách sử dụng các yếu tố như văn hóa, kinh nghiệm và thông tin mới, kết hợp với phân tích, tổng hợp và kế thừa những giá trị cũ để tạo ra kiến thức về vấn đề. Trong suốt quá trình vòng lặp OODA, phản hồi được coi là yếu tố cần thiết để đạt được kết quả tối ưu.
6. Sự khác nhau giữa PDCA và OODA
OODA và PDCA là hai quy trình quản lý được sử dụng trong nhiều lĩnh vực. Mặc dù chúng có nhiều điểm tương đồng, nhưng cũng có những điểm khác nhau cơ bản. Dưới đây là bảng so sánh chi tiết giữa OODA và PDCA dành cho kẻ bảng:
| OODA | PDCA |
| Mục đích | Giúp các tổ chức và cá nhân đưa ra quyết định nhanh chóng và chính xác trong các tình huống bất ngờ và phức tạp | Giúp các tổ chức cải thiện hiệu quả và hiệu suất của quy trình sản xuất, tăng cường chất lượng sản phẩm và dịch vụ. |
| Chu trình | Quan sát (Observe) – Định hướng (Orient) – Quyết định (Decide) – Hành động (Act) | Lên kế hoạch (Plan) – Thực hiện (Do) – Kiểm chứng (Check) – Điều chỉnh, cải thiện (Act) |
| Đặc điểm chính | Tập trung vào nhận thức và phân tích tình huống để đưa ra quyết định tốt nhất | Tập trung vào quá trình và kết quả của quy trình sản xuất, để cải thiện hiệu quả và chất lượng sản phẩm. |
| Thời gian | Phản ứng nhanh với tình huống bất ngờ và phức tạp | Thời gian dài hơn, đòi hỏi sự kiên trì và kiểm soát chặt chẽ để đảm bảo sự liên tục và ổn định của quy trình sản xuất. |
| Ví dụ | Bác sĩ đang điều trị một bệnh nhân mắc bệnh lạ, thông qua quy trình OODA, bác sĩ sẽ quan sát tình hình sức khỏe của bệnh nhân (Observe), định hướng phương pháp điều trị phù hợp (Orient), đưa ra quyết định điều trị (Decide) và thực hiện điều trị (Act) | Một công ty sản xuất đồ chơi cho trẻ em áp dụng quy trình PDCA để cải thiện chất lượng sản phẩm. Đầu tiên, công ty sẽ lên kế hoạch sản xuất và kiểm tra độ chính xác của kế hoạch (Plan). Tiếp theo, họ thực hiện sản xuất và thu thập dữ liệu về chất lượng sản phẩm (Do). Sau đó, họ kiểm tra chất lượng sản phẩm bằng cách so sánh với tiêu chuẩn chất lượng và dữ liệu thu thập được (Check) và cuối cùng, họ sẽ điều chỉnh và cải thiện quy trình sản xuất để đạt được chất lượng sản phẩm tốt hơn (Act). |
Bài viết trên trang web giới thiệu về OODA tập trung vào việc giải thích về khái niệm OODA và cách nó được sử dụng để giúp các tổ chức và cá nhân đưa ra quyết định nhanh chóng và chính xác trong các tình huống bất ngờ và phức tạp. Bài viết cung cấp một cái nhìn tổng quan về quá trình OODA, bao gồm các bước Quan sát (Observe), Định hướng (Orient), Quyết định (Decide) và Hành động (Act), cũng như giải thích chi tiết về mỗi bước.
Bên cạnh đó, bài viết cũng trình bày về vai trò của việc định hướng (Orient) trong quá trình OODA, cho rằng đây là bước quan trọng nhất trong quá trình này. Việc định hướng đòi hỏi các nhà quản lý và lãnh đạo phải có kiến thức và kinh nghiệm đầy đủ để có thể hiểu được tình hình và phân tích các dữ liệu để đưa ra quyết định tốt nhất.
Đừng quên theo dõi Góc Quản Trị để cập nhật thêm thông tin bổ ích nhé!
